Piše: Krešimir Galović
Kompleks nekadašnje zagrebačke gradske klaonce u Heinzelovoj ulici predstavlja primjer vrhunske moderne industrijske arhitekture i urbanizma u Hrvatskoj. U sebi nosi odraze arhitekture funkcionalizma i njemačkog ekspresionizma.
Prostorna cjelina Gradske klaonice i stočne tržnice u Heinzelovoj 66- 68, sagrađena je između 1928. i 1931. godine, nakon što je s radom prestala klaonice u Bauerovoj ulici (tada Klaonička ulica op.a.). Naime, širenjem grada prema istoku, donedavno periferni prostor stare klaonice, našao se u središnjem dijelu novoizgrađenog gradskog poteza, omeđenog Vlaškom, Bauerovom, Zvonimirovom i Draškovićevom ulicom. Nova se gradska periferija pomakla ka istoku, odnosno prostoru između Heinzelove, Radničke ceste i Zavrtnice. Osim klaonice, zbog istog je procesa tada na novu lokaciju na Savskoj cesti bio premješten i Zagrebački zbor, koji se nalazio u njenoj neposrednoj blizini.
Projekt novog klaoničkog kompleksa izradio je njemački arhitekt Walter Fresse. Važno je istaknuti, da je Fresse u to vrijeme slovio za jednog od najpoznatijih svjetskih stručnjaka za takove industrijske komplekse. Jedan od supervizora gradnje bio je arhitekt Ivan Zemljak uz konzultativni nadzor arhitekta Petera Behrensa. Kompletnu tehnološku opremu i sustav unutrašnjeg transporta izradila Škoda. Neposredno nakon izgradnje o zagrebačkoj je klaonici pisala tada sva važnija stručna literatura.
U prostornom rješenju zagrebačke Gradske klaonice primijenjen je koncept integriranog procesnog industrijskog bloka s izdvojenim zgradama opće uprave i socijalnog standarda, uključujući stambenu zgradu ravnatelja. Arhitektura procesnih postrojenja je avangardnog funkcionalističkog oblikovnog izraza sa snažnim crtama njemačkog ekspresionizma, vrhunske kvalitete kompozicije, detalja i karakterističnog odabira materijala (opeka i beton).
Po zaokruženosti prostornog rješenja, te arhitektonskom oblikovanju, primijenjenoj konstrukciji i materijalima, zagrebačka Gradska klaonica kvalitetom bitno odskače iz korpusa ne samo zagrebačke moderne arhitekture, već i cjelokupne industrijske arhitekte u širem okruženju.
